Sarria, Vila Xacobea

A octoxenaria vila de Sarria foi lugar de paso de peregrinos desde a Idade Media, aínda que non figura no Códice Calixtino, a súa historia está ligada ás peregrinacións. Froito de este florecemento cultural e artístico foron a fundación por toda a comarca de diversos mosteiros como Santo Estevo de Calvor (785) Santa María de Corvelle (857) ou San Mateo de Vilapedre ( segunda metade do século X); San Martiño e Santiago de Barbadelo, San Salvador de Rosende, San Salvador da Pinza, San Pedro de Taíde...
Tamén relacionado co camiño hai que citar o Mosteiro da Madalena, fundado a principios do século XIII como hospital e albergue para lecer e abrigo dos peregrinos, por dous relixiosos italianos da Orde dos Benaventurados Mártires de Cristo.
En Sarria houbo outros hospitais: o de Santo Antón (séc. XVI), actual Xulgado, fundado por don Don Dinís de Castro, que atendía aos peregrinos cando regresaban de Santiago, e o de San Lázaro (de leprosos); o Hospital Vello, no solar número 16 da rúa Maior, así como os da Aguiada, O Carballal, Santa Marta, Barbadelo, Morgade, Goián e Louseiro.
A presenza xacobea da que foron mostra os dez hospitais establecidos na zona, móstrase activa na actualidade nos albergues da vila e medio rural.